تهدیدات بیولوژیک
عوامل بیولوژیک شامل موجودات زنده یا توکسینهایی هستند که قادر به کشتن یا ناتوان نمودن مردم، دامها و از بینبردن محصولات هستند. سه دسته عمده از عوامل بیولوژیک که احتمالاً از آنها میتوان به عنوان سلاح استفاده کرد عبارتند از: باکتریها، ویروسها و توکسینها. نگهداری و کشت اغلب عوامل بیولوژیک کار فوق العاده سختی است. بسیاری از این عوامل زمانی که در برابر نور خورشید یا سایر عوامل محیطی قرار گیرند، فوراً از بین میروند، اما برخی از آنها مانند اسپورهای کزاز یا سیاهزخم بسیار مقاوم هستند. میتوان این عوامل را با پاشیدن آنها در هوا یا از طریق ایجاد عفونت در حیوانات و انتقال این عفونت به انسان یا از راه آلوده کردن منابع آب و غذا پخش کرد. روشهای انتقال عبارتند از:
- آئروسول: عوامل بیولوژیک در هوا پاشیده میشوند و با تشکیل غباری ریز تا کیلومترها دورتر پراکنده خواهند شد. استنشاق این غبار در انسان یا حیوانات موجب بیماری میشود.
- حیوانات: برخی بیماریها را میتوان از طریق حشرات و حیوانات (مانند کک، موش، مگس، پشه و دامهای زنده) به انسان انتقال داد.
- آلوده نمودن آب و مواد غذایی: برخی ارگانیسمها و توکسینها ممکن است در مواد غذایی و منابع آب ادامه حیات یابند. اغلب میکروبهای موجود در مواد غذایی یا در آب را میتوان از طریق پختن و جوشاندن از بین برد. توکسینها نیز با این روشها غیرفعال خواهند شد. اغلب میکروبها با جوشاندن آب به مدت یک دقیقه نابود میشوند، اما برخی نیاز به مدت طولانیتری دارند. لازم است دستورات مقامات بهداشتی را رعایت کرد.
- شخص به شخص: انتشار برخی عوامل عفونی نیز از این راه ممکن است. انسان منبع عفونت ناشی از میکروبهای مولد آبله و طاعون و ویروسهای لاسا به حساب میآید.
اقدامات محافظتی و مراقبتی
قبل از حمله بیولوژیک
- با پزشک معالج در مورد ایمن سازی مشورت شود. کودکان و سالمندان آسیبپذیری خاصی در برابر عوامل بیولوژیک دارند.
- در صورت امکان فیلتر مخصوصی بنام HEPA را باید در نقطه مناسب محل سکونت یا کار نصب نمود. این فیلترها ذراتی به قطر ۳/. تا ۱۰ میکرون را گرفته و مانع از ورود اغلب عوامل بیولوژیک به داخل محل سکونت یا کار خواهند شد. اگر سیستم گرمایشی یا سرمایشی مرکزی وجود ندارد میتوان از فیلتر پرتابل HEPA به تنهایی استفاده کرد.
- صاحبان و مدیران ساختمانهای مسکونی و اداری باید نوع و سطح فیلتر گذاری در آنها را در برابر عوامل بیولوژیک مشخص نمایند.
در زمان حمله بیولوژیک
- در یک حمله بیولوژیکی، مقامات مسئول ممکن است فوراً قادر به دادن اطلاعات به مردم نبوده و اقدام خاصی را توصیه نکنند. تعیین ماهیت بیماری و نحوه برخورد با آن و نیز افراد در معرض خطر، فرآیندی زمانبر است.
- تلویزیون، رادیو و اینترنت از جمله منابعی هستند که برای کسب اخبار و اطلاعات میتوان از آنها استفاده کرد.
- باید با علایم و نشانههای بیماری، مراکز تهیه دارو و انجام واکسیناسیون و نیز مراکز درمانی آشنا شد.
اولین نشانههای یک حمله بیولوژیک، زمانی آشکار میشوند که مردم متوجه علائم بیماری ناشی از برخورد با یک عامل باشند. درمورد هر گونه علائمی که بروز پیدا میکند باید به دیده شک نگریست، اما نباید فرض را برآن گذاشت که هر نوع بیماری ناشی از یک حمله است. در هر حال، توصیههای بهداشت فردی را باید رعایت کرد. اگر کسی متوجه مادهای غیر معمول و مشکوک در اطراف محل سکونت یا کار خود شد باید:
- فوراً آنجا را ترک کند.
- با مقامات مسئول تماس بگیرد.
- به رسانههای جمعی گوش دهد.
- در صورت بروز بیماری باید فوراً پیگیر درمان شد.
اگر کسی در معرض یک عامل بیولوژیک قرار گرفته باشد باید:
- فوراً لباسها و اثاثیه شخصی را درآورده و در کیسهای بگذارد. توصیههای مقامات مسئول در مورد نحوه تعامل با اشیای آلوده را رعایت کند.
- بدن خود را با آب و صابون شستشو داده و لباس تمیز بپوشد.
- پیگیر درمان پزشکی باشد. ممکن است لازم باشد از نزدیک شدن به دیگران منع و حتی قرنطینه شود.
استفاده از فیلترهای HEPA
این فیلترها در حملات بیولوژیک کارایی خوبی دارند. اگر سیستم گرمایش و سرمایش مرکزی در محل سکونت یا کار مجهز به فیلتر HEPA است، باید آن را روشن کرد. جا به جا شدن هوا از طریق این فیلتر به درون خانه مانع از ورود عوامل بیولوژیک خواهد شد. اگر خانوادهای فیلتر پرتابل HEPA دارد، باید آن را با خودشان به اتاق پناهگاه برده و در آنجا روشن کنند. اگر کسی در آپارتمان یا ساختمان اداری است که مجهز به سیستم جدید گرمایش و سرمایش مرکزی بوده و دارای فیلتر HEPA میباشد، ضریب امنیت آن از نظر ممانعت از ورود عوامل بیولوژیک قابل قبول است. این فیلترها مانع از ورود عوامل و مواد شیمیایی نخواهند شد.
بعد از حمله بیولوژیک
در برخی شرایط ممکن است به مردم در مورد احتمال وقوع حمله بیولوژیک هشدار داده شود. در چنین مواقعی باید به هشدارها و توصیههای مقامات مسئول توجه کامل کرد. انجام اقدامات بهداشت عمومی و اجرای پروتکلهای پزشکی در برابر عوامل بیولوژیک مانند سایر بیماریهای عفونی است. توجه به توصیههای مقامات رسمی که از طریق صدا و سیما و سیستمهای اعلام هشدار، داده میشوند، اهمیت فوقالعادهای دارد.
منبع
دفتر امور آموزش عمومی، پایه و همگانی معاونت آموزش، پژوهش و فناوری جمعیت هلال احمر
شما میتوانید بروشور مربوط به تهدیدات بیولوژیک را از اینجا دانلود کنید