حوادث گازگرفتگی

حوادث گازگرفتگی (مسمومیت و مرگ خاموش با گاز مونوکسیدکربن یا CO):

احتراق ناقص یا بد سوزی در انواع سوخت‌های فسیلی (اعم از گاز، نفت، گازوئـیل، بنزین، زغال و چوب) در هر وسیله یا سیستم حرارتی شامل بخاری، شومینه، ‌آبگرمکن، موتورخانه مرکزی، پکیج، اجاق خوراک‌پزی، اجاق پیک‌نیک و … و همچنین خودروها، تولید گازی بی‌رنگ و بی‌بو اما مرگبار بنام گاز مونوکسید کربن یا CO می‌کند. این گاز خطرناک و مرگبار چنانچه توسط دودکش به خارج از محیط هدایت نشود، در محیط منتشر می‌شود و همه افرادی که در آن محیط هستند را مسموم کرده و می‌تواند به کام مرگ ببرد.

علل اصلی انتشار گاز مونوکسید کربن:

بیش از ۸۰% ‌حوادث گازگرفتگی و مرگ خاموش به دلیل مشکلات اساسی موجود در دودکش ساختمان یا دودکش وسیله حرارتی و سپس عدم ورود هوای تازه یا تهویه هواست.

مهم‌ترین علل انتشار گاز مونوکسید کربن عبارت‌اند از:

دودکش‌های ناسالم و ناایمن و فاقد کارکرد صحیح یا فاقد مکش مناسب:
جدا شدن زانویی دودکش از دیوار یا وسیله حرارتی یا جدا شدن لوله‌های دودکش
استفاده از لوله‌های خرطومی، قابل‌انعطاف یا آکاردئـونی به‌عنوان دودکش
دودکش‌های فاقد کلاهکH سالم
طول افقی زیاد دودکش
مسدود شدن دودکش با نخاله ساختمان یا لانه پرندگان
دودکش‌های رهاشده در فاصله درز انقطاع بین ساختمان‌ها
دودکش‌های بیرون زده از پنجره‌ها و دیوارهای ساختمان‌ها بدون امتداد تا بالاتر از پشت‌بام و فاقد عایق.
جلوگیری از ورود هوای تازه به محل نصب وسیله حرارتی با بستن دریچه‌های تأمین هوا و یا روزنه‌های ورود هوای تازه.
استفاده از بخاری بدون اتصال دودکش آن یا قرار دادن دودکش در ظرف آب.
استفاده از اجاق خوراک‌پزی، پیک‌نیک یا زغال برای گرم کردن فضای بسته و کوچک (خانه، اتاق، حمام، کانکس، چادر مسافرتی و یا خودرو)
استفاده از وسایل حرارتی فرسوده و قدیمی و یا فاقد استاندارد
اتصال هود به دودکش یا دودکش مشترک برای دو وسیله حرارتی
عدم انجام نصب و سرویس وسیله حرارتی توسط سرویس‌کاران مجاز

اقدامات ایمنی:

برای نصب وسایل گازسوز از کارشناسان فنی استفاده کنید.
وسایل گازسوز را در مسیر کوران هوا و جریان باد قرار ندهید.
از شلنگ گاز استاندارد برای وسایل گازسوز استفاده ‌کنید که داری طول استاندارد باشد، نباید خیلی بلند و یا کوتاه باشد. حداکثر طول شلنگ گاز برای وسایل گازسوز ۱۲۰ سانتی‌متر است.
قبل از روشن نمودن و استفاده از وسایل گازسوز به‌وسیله کف صابون از عدم نشتی گاز در اتصالات و محل بست‌ها اطمینان حاصل کنید و به‌هیچ‌وجه از کبریت یا هرگونه شعله دیگری برای این منظور استفاده نکنید.‏
برای اتصال شیلنگ به‌وسیله گازسوز از بست فلزی استاندارد استفاده کنید.
هرگز شیلنگ گاز را از زیر فرش و غیره عبور ندهید چون به آن آسیب وارد می‌شود و موجب نشت گاز و انفجار می‌گردد.
هنگام روشن کردن وسیله گازسوز ابتدا کبریت را روشن و سپس شیر گاز را بازکنید.
هر وسیله گازسوز در منزل باید دارای یک دودکش استاندارد و مجزا و مجهز به کلاهک باشد، همواره محل اتصال دودکش به وسایل گازسوز را بررسی و از استحکام و ثبات آن‌ها اطمینان حاصل کنید.
از دودکش‌های آجری به‌واسطه داشتن درز و احتمال نشت گاز منواکسید کربن استفاده نکنید.
هرسال قبل از استفاده از بخاری از باز بودن مسیر دودکش‌ها و سالم بودن کلاهک‌ها مطمئن شوید.
از نصب آبگرمکن و بخاری گازی در مکان‌هایی که در آن هوا جریان ندارد خودداری کنید.
روی دودکش‌ها در پشت‌بام کلاهک استاندارد H نصب کنید.
به‌هیچ‌عنوان خروجی دودکش در کنار کولر و یا زیر پنجره نباشد، چراکه گازهای سمی وارد فضای خانه می‌شود.
از دستگاه‌های گازسوزی که نیاز به دودکش ندارند استفاده نکنید. این دستگاه‌ها صرفاً مخصوص اماکن عمومی هستند که تردد در آن اماکن صورت می‌گیرد. این دستگاه‌ها باید در محلی نصب شود که امکان تهویه به‌صورت طبیعی یا مکانیکی وجود داشته باشد.
از نصب هرگونه وسایل گرمایشی گازی، نفتی، برقی و آبگرمکن (حتی باوجود دودکش) در حمام خودداری کنید.
از قرار دادن انتهای لوله بخاری در ظرف آب خودداری کنید که این عمل موجب عدم خروج دود و گازهای سمی شده و مرگ‌آفرین خواهد بود، لوله دودکش باید به‌طور کامل به خارج از خانه و در هوای آزاد هدایت شود تا دود حاصل از احتراق وسیله گازسوز را به‌کلی از محل دور کنید.
قبل از نصب و روشن کردن بخاری، مکش مناسب دودکش‌ها را با قرار دادن شعله آتش (شعله کبریت یا شمع) روبروی لوله دودکش بررسی کنید؛ درصورتی‌که دودکش درست‌کار کند باید شعله آتش را به سمت خود بکشاند، در غیر این صورت قبل از استفاده و روشن کردن بخاری راه دودکش را بازکنید.‏
برای اطمینان از باز بودن راه دودکش وسیله گازسوز می‌توانید وزنه‌ای نسبتاً سنگین با حجم کوچک را به یک طناب (با نخ مناسب) بلند وصل کنید و از دهانه خروجی ‏دودکش واقع در پشت‌بام آن را به طبقات پایین هدایت کنید. در صورت مشاهده وزنه در داخل دودکش آپارتمان راه آن باز است ‏و در غیر این صورت فوراً قبل از استفاده و روشن کردن وسیله گازسوز راه دودکش را بازکنید.‏
اگر پس از روشن کردن بخاری لوله بخاری سرد بود، نشانه عدم تخلیه محصولات ناشی از سوختن مانند گاز مونواکسید کربن است و افراد حاضر در محل، در معرض خطر گازگرفتگی قرار دارند؛ لازم است فوراً به بررسی و رفع علت آن اقدام کنید.
در صورت امکان در محل سکونت از سیستم‌های آشکارساز و هشداردهنده نشت گاز مونواکسید کربن که دارای «تأییدیه یا نشان استاندارد» هستند استفاده کنید.
در فصل سرما از پوشاندن تمام درزهای درب و پنجره‌ها و دریچه‌های تأمین هوای تازه، به بهانه گرمترشدن خانه خودداری کنید و هرگاه در زمان روشن بودن و استفاده از وسایل گازسوز (بخاری، آبگرمکن، شومینه، پکیج، اجاق‌گاز و حتی موتورخانه مرکزی) احساس سنگینی هوا و سردرد و سرگیجه نمودید سریعاً در یا پنجره‌ها را بازکنید، از محیط خارج شوید و در صورت لزوم با اورژانس تماس بگیرید. پس از تعویض هوا به بررسی و چک وسایل گازسوز و سیستم گاز منزل اقدام کنید.
دریچه‌های کولر را در فصول سرد سال ببندید این دریچه‌ها منبع تأمین هوا هنگام استفاده از بخاری نیستند، به علت قطر و ارتفاع بالاتر نسبت به دودکش‌های ناایمن، مکش قوی دارند و چنانچه منافذ ورود هوا به خانه بسته باشد، می‌تواند عملکرد دودکش‌ها را مختل کرده و باعث «پدیده مرگبار مکش معکوس دودکش‌ها» و سرد ماندن لوله بخاری شود.
پس از جمع‌آوری وسایل گازسوز علاوه بر اطمینان از بسته بودن شیرهای گاز خروجی، حتماً شیرها را با درپوش مسدود کنید.